'कुनै कुरा नजान्नु नराम्रै कुरा हो, तर जान्ने इच्छा नराख्नु त्योभन्दा पनि नराम्रो कुरा हो'
हरेक मानिसको मस्तिष्कमा एउटा तस्बिर हुन्छ, जसले गर्दा हरेक व्यक्तिले
आफूलाई देख्न सक्दछ । उसको यस्तो चित्रमा सम्बन्धित व्यक्तिको मूल्य, मान्यता, व्यवहार र उसको छवि पनि समाहित
भएको हुन्छ । धेरैजसो विषयमा चुक्नेखालका नेताहरू गुणात्मक दोपदेखि अनजान हुन्छन्
। उदाहरणका लागि- 'जुन
मानिसले अरू मानिसका सुझावलाई तुरुन्त खारेज गर्छ वा वेवस्ता गर्छ, उसले यस कुरालाई स्वीकार गर्छ, उसमा कति धेरै अनुभव छ, कुन विचार उपयुक्त छ र के
कुराले गर्दा असफल भइन्छ भन्ने थाहा पाउँछ तर यस्ता मानिसले यो कुरा भने थाहा
पाउँदैनन् कि उनीहरूलाई अरू मानिसहरूले कुन रूपमा हेर्छन् । जसले अरू व्यक्तिका
सुझाव मन पराउँदैनन्, यस्तो
स्थितिमा ती मानिसहरूले कसरी आफूले-आफूलाई परिवर्तन गर्न सक्छन् ?
अतिरिक्त कक्षा, सामूहिक चर्चा र सर्वेक्षणहरूबाट प्राप्त भएका सुझावले जानकारीहरू दिन्छन् । यसवाट जेजस्ता सुझाव प्राप्त हुन्छन्, तिनीहरू नेताका मान्यताभन्दा विपरीत हुन्छन् । यसबाट द्विविधा उत्पन्न हुन्छ अनि जुनसुकै काममा पनि बाधा आउन सक्छ । हुन त नेतृत्वसित अनेकौँ मनपर्ने पक्षहरू हन्छन्, तिनीहरूलाई यसरी छान्न सक्छन् :
पहिलो : सूचनालाई अस्वीकार गर्नु- यदि कसैले यसो गर्न चाह्यो भने पनि सही सूचना या कसैको सन्देश एकभन्दा धेरै विश्वसनीय सूत्रको रूपमा प्राप्त भयो भने त तिनीहरूलाई नकार्न मुश्किल नै हुन्छ ।
दोस्रो : सूचना दिने व्यक्तिहरूको विचारहरूलाई बदल्ने शिक्षा- कुनै नेतृत्वमा रहेको व्यक्तिले सूचना या सन्देश दिने व्यक्तिसित यसो भन्न सक्छन्, "ठीक छ, म अहङ्कारी छु, त्यसैले यस्तो सोच्छु, मेरो विचारमात्र ठीक छ । हुन सक्छ धेरै मानिसले त्यसलाई अस्वीकार्य र अतार्किक सम्झिन सक्छन् ।'
तेस्रा :
व्यवहार परिवर्तन गर्नु- विरोधाभषी सूचना पाउने धेरैजसो व्यक्तिहरूको निम्ति
सबैभन्दा सजिलो विकल्प हो, उनीहरूले
आफ्नो व्यवहारलाई बदल्नु । यही नै सुझावको शक्ति हो ।
सबै प्रकारका सुझाव तथा सूचनाहरू उस्तै उपयोगी हुँदैनन्, जुनसुकै सुझाव पनि त्यतिखेर अति नै महत्त्वपूर्ण र बहुमूल्य हुन्छन् । जब तिनीहरू विशिष्ट हुन्छन्, विषयसित सम्बन्धित हुन्छन् र व्यक्तित्वका सामान्य लक्षणबाहेक व्यवहार वा प्रक्रियासित सम्बन्धित हुनुपर्छ । धेरै उपयोगी सुझावहरू
प्रयासका तीव्रतामाथि प्रयोग गरिएका नयाँ तरिकाहरूमा या अप्ठ्यारा समस्याबाट पारपाउनका निम्ति अनेकौं क्षमतामाथि केन्द्रित हुन्छन् ।
- यदि कुनै बच्चासित यसो भनियो भने त उसलाई यसरी भनिन्छ'स्यावास तिमीले यस विषयमा धेरै मिहिनेत गरेका रहेछौ ।' त्यो बालक यस्तो वाक्य सुनेपछि भविष्यका चुनौतीको सामना गर्नका निम्ति तयार हुन्छ । यदि उसलाई 'तिमी त धेरै स्मार्ट छौ' भनियो भने सुझाव दिने तरिकाको बीचमा अलिकति फरक छ, तर यसले मानिसको क्षमताप्रतिका दृष्टिमा गम्भीर रूपले प्रभावित गर्छ । सबै मानिसले यस किसिमका सुझावलाई मन पराउदैनन् । केही व्यक्ति सकारात्मक सझुावबाट उत्साहित हुन्छन् । यस्ताखालका मानिस नकारात्मक सुझावबाट हतोत्साहित पनि हुन्छन् । केही अरू मानिस सकारात्मक सुझावप्रति शङ्काल हुन्छन् किनकि उनीहरू असफलताप्रति धेरै चासो राख्छन् । यस्ता · मानिसका निम्ति नकारात्मक सुझाव नै उपयोगी सूचनाको स्रोत हुन्छ तर सकारात्मक सुझाव भने खोक्रो प्रशंसाजस्तै लाग्छ ।
यदि तपाईले निम्न लिखित कुरामाथि विचार गर्ने हो भने सुझावबाट -सिक्ने कला पनि सजिलै हुन जान्छ : सझावका विश्वसनीय सूत्रको खोजी गरौं- आफ्ना कमजोरीबाट भ्रमित हन सजिलो हुन्छ । हामीलाई यस्ता मानिसको आवश्यकता पर्दछ, जसमाथि हामीले राम्रोसँग विश्वास गर्न सकौं र हाम्रा विषयमा सत्य कुरा भन्न सकौँ अनि अरूलाई पनि राम्रा सुझाव दिन सङ्कोच नगरौं ।
विशिष्ट सूचनासित सम्बन्ध राखौं- राम्रा सुझावहरूले विशिष्ट सूचना दिन्छन् ।
सम्भव भएसम्म विस्तृत रूपमा उदाहरण दिनुहोस् । घटनाप्रति आफ्नो सोच व्यक्त गर्नुभन्दा वास्तविक रूपमा के भएको छ, भन्नुहोस् । व्यक्तिअनुसारका सुझाव निर्धारण गरौं- संवेदनशील बनौं, यदि कुनै व्यक्तिको जीवनको उद्देश्य विपत्तिहरूबाट बच्नु हो भने तब सुझाव दिनुहोस्, लक्ष्यप्राप्तिका लागि सहयोग पुयाउनुहोस् । यदि कुनै व्यक्ति नकारात्मक सुझावबाट विचलित भयो भने उसका अगाडि उसैका सकारात्मक पहल-कदमीहरूलाई राखिदिनुहोस् ।
Thank You